Çocuk İhmal Ve İstismarı
Çocuk istismarı sadece ülkemizde değil dünyada da milyonlarca çocuk ve aileyi etkileyen toplumsal bir sorundur. Buna rağmen istismara yönelik farkındalıksa oldukça düşüktür. Bu nedenle de ebeveynlerin doğru bilgi edinmesi, bilgilerini çocuklarıyla doğru bir biçimde paylaşması önemlidir. Aynı zamanda okul ev dışında çocuğun en çok zaman geçirdiği yer olduğundan, öğretmenlerin en az ebeveynler kadar çocuk ihmal ve istismarı konusunda bilgi sahibi olması gerekmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü çocuk istismarını “Çocuğun sağlığını, fiziksel ve psiko-sosyal gelişimini olumsuz etkileyen, bir yetişkin, toplum yada devlet tarafından bilerek yada bilmeyerek yapılan tüm davranışlar yani çocuğa yapılan tüm kötü muameleler” şeklinde tanımlar. Çocuk istismarının bir çok alt boyutu vardır ve çoğunlukla bir istismar türü olması halinde diğer istismar türlerine de rastlamak mümkündür.
Istismar Türleri
- Fiziksel İstismar
Çocuğa bilerek ve isteyerek kasti fiziksel zarar vermek olarak tanımlanır ve istismar türleri içinde en yaygın görülen, fark edilmesi bir nebze diğer türlere göre daha kolay olan istismar türüdür.
Özellikle vücudun kemikli bölgelerinden daha çok yumuşak ve korunaklı bölgelerinde görülen, açıklanamayan, yara ve bere izleri olarak karşımıza çıkar.
Çoğunlukla, okul öncesi dönemde, erkek çocukların daha fazla fiziksel istismara maruz kaldığı bulgular arasındadır.
Fiziksel istismar çocukta düşük benlik saygısı, saldırganlık, öfke, intikam duyguları ve içe kapanıklığa neden olur.
- Cinsel İstismar
Çocuğun kendinden büyük biri tarafından, gelişimsel olarak hazır olmadığı cinsel bilgilere maruz bırakılması, karşı tarafın cinsel tatmini için kullanılması olarak tanımlanır. Cinsel istismar sadece fiziksel teması içermez. Teşhircilik, çocuğa pornografik yayınları bilerek izletme, çocuğun önünde mastürbasyon yapmak, cinsel muayeneye zorlamak da cinsel istismar olarak tanımlanır.
Cinsel istismara uğrayan çocuklarda; yürüme ve oturmada zorluk, genital bölgede acı kızarıklık, tanıdık bir yetişkinden kaçma yada kaçınma davranışı olarak karşımıza çıkar.
Cinsel istismara uğrayan çocukların resmi rakamlara göre yarısından fazlası kız çocuklardır.
Ayrıca bu çocuklar fazlaca cinsel şakalar yapar, cinsel organlarıyla oynar ve çevresindeki yetişkinlerin cinsel organlarına dokunmak ister.
- Duygusal İstismar
Fark edilmesi diğerlerine göre oldukça güç olan istismar türüdür. Çocuğun duygusal bütünlüğüne zarar veren her türlü davranış, örneğin; reddetme, aşağılama, yıldırma, yoksun bırakma gibi, duygusal istismar olarak tanımlanır ve genellikle diğer istismar türleriyle birlikte görülür. Fark edilir düzeyde çocukta benlik saygısına zarar verir. Gelişimsel gecikmeler, davranış bozuklukları, aşırı uyum sorunları şeklinde karşımıza çıkar.
- İhmal
Bakımından yükümlü olunan çocuğun; ekonomik, coğrafi yada fiziksel koşullara bağlı olmadan, temel ihtiyaçlarını bilerek karşılamamak, uygun büyüme ve gelişimi konusunda yetersiz bırakmak olarak tanımlanabilir. Genellikle istismarla birlikte ortaya çıkar. Çocuğun normal kilonun ve gelişimin altında olması, okulda bulunduğu sürenin uzaması, ev içinde yapması uygun olmayan işlerin yaptırılması olarak karşımıza çıkar.
Kısaca istismar;
- Saldırgan davranış veya kasten zarar vermedir.
- Kişiler arası güç dengesi yoktur.
- Zaman içinde tekrarlanır.
- İstismarcı asla vazgeçmez. Tek çare onun bulunduğu ortamdan çocuğun uzaklaştırılmasıdır.
- Çocuk bu konularda çok az yalan söyler, onu dinleyin ve ona inanın.
Çocuğunuzu istismardan korumak için neler yapabilirsiniz?
- Çocuğunuzla iyi iletişim ve ilişki içinde olun.
- Çocuğunuzun sağlıklı arkadaşlıklar geliştirmesine yardımcı olun.
- Çocuğunuza hayır demeyi öğretin.
- Çocuğunuzun okuluyla iletişim halinde olun ve okulun bu konudaki bakış açışını öğrenin.
- Çocuğunuzun sağlıklı bir benlik bilinci ve özel bölge kavramı geliştirmesine rehberlik edin.
Daha ayrıntılı bilgi için aşağıdaki linkteki videoyu izleyebilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=9QzuRK3-kRs
Çocuğunuzla konuşurken;
- Gergedan Yayınevi “Ben Herkesle Gitmem Ki” kitabından ve
- http://www.cocukhaklariizleme.org/wp-content/uploads/PREMS188713_TUR_2029_KikoBook_BAT_245x245mm_WEB.pdf
web sitesinden faydalanabilirsiniz.
*Bu içerik Ali Fuat Cebesoy İlkokulu (İstanbul- Ataşehir) öğretmenleriyle uzman eğitimi kapsamında paylaşılmıştır.